Jak polskie prawo definiuje niedostatek?

Słownik języka polskiego PWN definiuje niedostatek jako brak wystarczających środków materialnych, a także wadę, niedoskonałość czy niewystarczającą ilość. A jak wygląda definicja tego zjawiska w polskim prawie?

Niedostatek w kodeksach i orzecznictwie

W kodeksach na próżno szukać definicji „stanu niedostatku”, choć odnosi się do niego szereg przepisów. W Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym znajdziemy je w art. 60 dotyczącym alimentów. Mówią one o tym, że rozwiedziony małżonek, znajdujący się w niedostatku (niebędący winnym rozkładu pożycia), może żądać dostarczenia środków utrzymania.

Znajdziemy je też w art. 133, który mówi o tym, że poza wypadkiem zobowiązania alimentacyjnego rodziców wobec dziecka, uprawniony do nich jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku. Ten przepis stanowi podstawę np. do domagania się alimentów rodziców od dzieci, w sytuacji, gdy popadną w niedostatek.

Wśród definicji niedostatku, które pojawiają się w orzecznictwie (Patryk A., „Pojęcie niedostatku jako podstawy obowiązku alimentacyjnego, LEX 2014) i na które mogą powoływać się sądy, można wyróżnić sytuacje, w których:

- dana osoba ma trudności z utrzymaniem się na minimalnym poziomie,

- nie jest w stanie zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb w całości lub w części, jako że nie ma żadnych lub wystarczających możliwości zarobkowych, lub majątkowych,

- [powódka] nie dysponuje środkami pozwalającymi jej m.in. na systematyczne opłacanie czynszu mieszkaniowego.

- Niedostatek (…) nie wiąże się z zupełnym niezaspokojeniem usprawiedliwionych potrzeb. (…) Jeżeli uprawniony jest chory, to do potrzeb tych należą i lekarstwa.

To tylko niektóre z orzeczeń, co pokazuje, że sformułowanie jednej definicji nie jest proste. Dlatego powołując się na popadnięcie w stan niedostatku, warto omówić swoją sytuację z prawnikiem.

Przepisy o niedostatku znajduje się również w Kodeksie Cywilnym. Art. 897 mówi o sytuacji, w której, gdy darczyńca popada w niedostatek, obdarowany jest zobowiązany do udzielenia mu pomocy.